असार २, काठमाडौं । राष्ट्रिय आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स सम्मेलन २०८१ शनिबार काठमाडौंमा सम्पन्न भएको छ ।
डिजिटल मिडिया फाउण्डेसनको आयोजना तथा ओपन इन्टरनेट नेपाल र इन्टरनेट सोसाइटी नेपाल शाखाको सहआयोजनामा भएको कार्यक्रममा विज्ञहरुले आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स (एआइ, कृतिम बौद्धिकता) मानव जिवनमा भरपुर उपयोग गर्नुपर्ने बताएका छन् ।
सम्भवत नेपालमै पहिलोपटक कार्यक्रममा स्वागत मन्तव्य एआई मार्फत राखिएको थियो । च्याटजिपिटी मार्फत एआइले प्रमुख अतिथि, अतिथि लगायत उपस्थित सबैलाई कार्यक्रममा स्वागत गरेको थियो ।
प्रमुख अतिथि एंव अर्थमन्त्री वर्षमान पुनले एआइ मानव जीवनको यथार्थ बनिसकेको भन्दै मान्छेले बनाएको यन्त्र भएका कारण मानव उपयोगिताका लागि प्रयोग गर्न सकिने विश्वास व्यक्त गरे । उनले अमेरिकामा मात्रै सन् २०२७ सम्ममा एक करोड सत्ताइस लाख परम्परागत रोजगार गुम्ने एक अध्ययनले देखाएको बताए ।
विकसित देशमा यसको प्रभाव धेरै पर्ने भएपनि हाम्रो जस्तो पछौटे समाजमा यसको प्रभाव कम हुन्छ भन्दै आजकै अवस्थामा रहने भन्दै हुदैन । मानव जातिले विकास गरेको पछिल्लो आविष्कारका रुपमा एआइ रहेको भन्दै त्यसलाई मानव जिवनमा भरपुर सदुपयोग गर्नुपर्ने बताए ।
नेपालले सूचना प्रविधिको क्षेत्रमा प्रतिस्पर्धा गर्न सक्छ भनेर नै सरकारले बजेट मार्फत महत्वकांक्षा लिएको बताए ।
उनले सूचना प्रविधिको क्षेत्रलाई प्रवद्र्धन गर्न पाँच वर्षसम्म यस क्षेत्रमा कर सम्बन्धि दरमा हेरफेर नगर्ने बताए ।
काठमाडौंमा सूचना प्रविधि हव निर्माण गर्ने भनिएको छ , त्यसका लागि केही ठाउ हेरिएको बताए । सातै प्रदेशमा सुचना प्रविधि हवका रुपमा विकास गर्ने र काठमाडौंमा काम गर्नेगरी दशवटा हव स्थापना गरिने बताए । उनले उक्त हव सञ्चालन गर्ने कम्पनिलाई कम्तिमा तीनवर्ष निःशुल्क प्रयोग गर्न दिनेगरी नवप्रवर्तकहरुलाई आकर्षण गरिने बताए ।
किनोट स्पिकर एआइ वैज्ञानिक डा.विवेक पौडेलले आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्सको प्रयोग मानव जिवनमा चौतर्फीक क्षेत्रमा रहेको बताए । उलने यसको साक्षरता, पूर्वाधार, नियमन लगायतको चुनौतिकाबिच एआइको प्रयोग कृषि, शिक्षा, स्वास्थ्य, पर्यावरण लगायतका क्षेत्रमा महत्वपूर्ण हुने बताए ।
कार्यक्रममा तीनवटा शिर्षकमा विषयगत छलफल भएको थियो । आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्सको आविष्कार पछि विश्व र स्थानीय परिवेशमा सञ्चारको भविष्य बारे प्रा.डा.सुदन झा, आमसञ्चार विभाग अटोवा विश्वविद्यालयका प्रा.डा.भानुभक्त आचार्य र अनलाइनखबर डटकमका प्रधान सम्पादक शिव गाँउलले छलफल गरेका थिए । उनिहरुले पत्रकारिता क्षेत्रमा ढिलाचाडो एआइको प्रवेश हुने भन्दैै त्यसको उपयोगिता बारेमा सचेत हुनुपर्ने बताए ।
यस्तै नेपालको सार्वजनिक सेवामा एआइ प्रयोग शिर्षकमा इगभर्नेन्स विज्ञ नगेश वढु , सानिमा बैंक लि.का डिजिटल बैंकिङ् शाखा प्रमुख विक्रम श्रेष्ठ र डाटा वैज्ञानिक क्षितिज रिमालले छलफल गरेका थिए ।
त्यस्तै एआइ र आउदै गरेका प्रविधि नियमन शिर्षकमा प्रतिनिधि सभा सदस्य सोविता गौतम, दुरसञ्चार प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशक डा.प्रदिप पौडेल, सञ्चार रजिष्ट्रारको कार्यालय बागमती प्रेदेशका सञ्चार रजिष्ट्रार रेवती सापकोटा र युनेस्को काठमाडौ डिजिटल मिडिया विज्ञ आकृति खरेलले छलफल गरेका थिए ।
समापन समारोहमा युनेस्को काठमाडौं प्रमुख माइकल क्रफ्ट, इगभरनेन्स कमिसनका कार्यकारी निर्देशक दिपेश विष्ट र डिजिटल मिडिया फाउण्डेसनका अध्यक्ष प्रवेश सुवेदिले धारणा राखेका थिए ।
